روغن تبرید یا روغن برودتی چیست؟

برای پیشگیری از سایش بین دو یا چند قطعه دارای چرخ دنده و دوار از سیستم روانکاوی استفاده می شود. به عنوان روان کننده بیشتر از روغن ها استفاده می شود. به طور کلی روغن های تبرید یا برودتی باید ویژگی های زیر را داشته باشد:

• نقطه جوش بالا
• نقطه انجماد پایین
• گرانروی مناسب
• پایداری گرمایی
• پایداری در برابر اکسیداسیون
• پیشگیری از خوردگی
• و …

تأثیر متقابل روغن کمپرسور و ماده مبرد بر یکدیگر

در بیشتر کمپرسورها ماده مبرد با روغن تبرید در تماس مستقیم می باشد. بنابراین از هر دو دیدگاه شیمیایی و فیزیکی روغن تبرید و ماده مبرد نباید تأثیری بر روی یکدیگر داشته باشند. گرچه بعضی از مبردها تا حدی با روغن واکنش نشان می دهند، ولی به شرط بکارگیری روغن تبرید با کیفیت بالا و تمیز و خشک بودن سیستم، در شرایط طبیعی معمولا واکنش جزیی است و اهمیت چندانی ندارد. اما هنگامی که مقدار قابل ملاحظه ای از مواد آلوده کننده نظیر هوا و رطوبت در سیستم وجود داشته باشد، اغلب میان ماده مبرد و روغن تبرید واکنش رخ می دهد. این امر به تجزیه شدن روغن، تشکیل اسیدهای خورنده و لجن ها و اندود مس شدن و یا به خوردگی شدید سطوح صیقلی فلزی منجر می شود.

زیاد بودن دمای تخلیه این تحولات و به ویژه تجزیه روغن را تسریع بخشیده و منجر به تشکیل رسوبات کربنی می شود. تشکیل اندود مس در قسمت های مختلف کمپرسور در سیستم هایی که از مبردهای هالوکربنی استفاده می کنند مشاهده شده است. علت اصلی این امر دقیقا مشخص نشده ولی دلیل آن احتمالا وجود رطوبت و استفاده از روغن های تبرید با کیفیت پایین می باشد. در سیستم های آمونیاکی به دلیل عدم استفاده از لوله های مسی، مس اندود شدن وجود نخواهد داشت. در هر حال بدون توجه به طبیعت و یا دلایل واکنش های نامطلوب بین مبرد و روغن تبرید می توان با استفاده از روغن های با کیفیت بالا با نقطه سیلان و یا نقطه انجماد پایین با پاک نگه داشتن نسبی سیستم، از آلاینده هایی نظیر هوا و رطوبت و طراحی سیستم برای دمای تخلیه نسبتا پایین، این معایب را به حداقل رساند.

توانایی درهم شدن روغن های برودتی با ماده مبرد

یکی از مشخصه های مهم روغن های برودتی، توانایی درهم شدن آن با ماده مبرد می باشد. این مشخصه توانایی حل شدن ماده مبرد در روغن های برودتی و عکس آن را بیان می کند. این مشخصه در گازهای مبرد گوناگون متفاوت است. مبردها را از دیدگاه توانایی مخلوط شدن آنها با روغن می توان به سه گروه دسته بندی نمود:

• مبردهایی که با هر نسبتی با روغن های برودتی مخلوط می شوند.
• مبردهایی که با روغن های برودتی مخلوط شده و در اواپراتور از آن جدا می شوند.
• مبردهایی که در کندانسور با روغن های برودتی مخلوط نمی شوند. (یا به میزان خیلی کم مخلوط می شوند.)

توانایی مخلوط شدن روغن های تبرید یا برودتی با ماده مبرد را از دیدگاه های گوناگونی می توان بررسی نمود، ولی آنچه مسلم است چنانچه گاز مبرد با روغن برودتی باشد، روغن رقیق می شود. در نتیجه کاهش گرانروی و کیفیت روانکاوی را بدنبال دارد. برای برطرف نمودن این عیب باید گرانروی روغن بیشتر باشد.

از آثار دیگر روغن در یک سیستم برودتی جریان یافتن آن با مبرد درون سیستم و کاهش راندمان سیستم است. دلیل اصلی آن تشکیل یک فیلم روغن روی سطح داخلی لوله های کندانسور و اواپراتور است. این عمل موجب کاهش جابجایی گرما می شود. چون با کاهش دما روغن لزج تر می شود و تمایل بیشتری به چسبیدن به سطوح می یابد، این مشکل در اواپراتور بیشتر است و با کاهش  بیشتر دما شدیدتر می شود.

بدیهی است هنگامی که روغن از کمپرسور اجازه خارج شدن را پیدا نکند وظیفه خود را به بهترین نحو انجام می دهد ولی چنانچه مقداری روغن به صورت ذرات ریز به همراه بخار ماده مبرد از کمپرسور خارج شود، برای پیشگیری از کاهش سطح روغن در کارتل کمپرسور باید آن را بازگشت داد.

گزینش روغن کمپرسور

روغن کمپرسور نیز مانند روغن های دیگر از دو بخش اصلی روغن پایه و مواد افزودنی تشکیل شده است، که روانکاوی، خنک کاری، گازبندی و جلوگیری و سایش از مهم ترین وظایف عمومی این روغن ها به شمار می رود. گزینش روغن کمپرسور بر چند پایه انجام می شود:

• ماده مبرد
• نوع اواپراتور خشک (روغن راهیافته به آن کمتر از 15 درصد) و دمای کار آن
• نوع اواپراتور مرطوب (روغن راه یافته به آن بیشتر از 15 درصد) و دمای کار آن
• نوع کمپرسور و دمای خروجی آن
• توصیه شرکت سازنده کمپرسور

به هر حال می توان روغن کمپرسور را با توجه به مبردهای گوناگون برابر جدول شکل زیر به کار برد.

در تمامی سیستم های برودتی برای روانکاری کمپرسور و سازگاری با انواع گاز مبرد، از روغن کمپرسور استفاده می شود. روغن کمپرسور تحت عنوان های دیگری نظیر روغن چیلر یا روغن تبرید هم گفته می شود.

انواع روغن کمپرسور

از انواع روغن های کمپرسور می توان موارد زیر را نام برد:

روغن کمپرسور سانیسو (Suniso)

یکی از بهترین و با کیفیت ترین روغن های برودتی، روغن های شرکت سانیسو از کشور بلژیک می باشد. روغن کمپرسور سانیسو در دو سری GS و SL ارائه می شود که روغن GS از نوع مینرال یا معدنی می باشد. سری SL از نوع روغن های مصنوعی یا سنتیک است که نتیجه فرآیندهای سنتزی می باشد.

روغن کمپرسور گالف (Gulf Compressor Oil)

روغن های کمپرسور گالف ضد سایش با عملکرد بالا هستند که برای سیستم های کمپرسور فشار بالا کار می کنند، که معمولا تحت شرایط متوسط تا شدید در خدمات صنعتی بکار می روند. روغن کمپرسور گالف با روغن های پایه با کیفیت بالا و افزودنی های عملکردی که به دقت انتخاب شده اند، برای محافظت عالی در برابر تخریب اکسیداسیون، زنگ زدگی و خوردگی و سایش، فرموله می شوند. آنها همچنین دارای خواص کنترل کف، جداسازی آب و آزادسازی سریع هوا هستند.

روغن کمپرسور دانفوس

روغن کمپرسور دانفوس مناسب برای انواع کمپرسورهای منیروپ و اسکرال و روتاری دانفوس بوده که از نوع معدنی و پلی استری می باشد. خصوصیات هر یک از روغن های نامبرده به شرح زیر می باشد.

• روغن کمپرسور (MINARAL OIL: MO) مناسب برای کمپرسورهای MT & SM سازگار با مبرد R22
• روغن کمپرسور (POLYOL ESTER OIL :POE) مناسب برای کمپرسورهای SZ سازگار با مبرد R410A
• روغن کمپرسور (POLYOL ESTER OIL :POE) مناسب برای کمپرسورهای MTZ, NTZ, MPZ سازگار با مبردهای R404A, R134a, R407C, R507

روغن کمپرسور بیتزر

روغن های بیتزر که عموما در کمپرسور های ساخت همین شرکت مورد استفاده قرار می گیرند از کیفیت بالایی برخوردار می باشند. روغن کمپرسور بیتزر در مدل های (BSE32 – BSE55 – B5.2 – B100 – BES170 – B320 SX) و در حجم های 1 لیتری، 5 لیتری و 10 لیتری قابل ارائه می باشد. از ویژگی های آنها می توان به پایداری حرارتی بالا، تمایل کم به فوم شدن، منحنی ویسکوزیته پایدار، سازگاری زیاد با مبردهای HFC و روانکاری مطلوب (تحمل اصطکاک بالا) اشاره نمود.