در این مقاله می خوانیم:

• تکنیک IQF
• کاربردهای IQF
• مزایا و معایب تکنیک IQF
• تفاوت IQF با سردخانه های زیر صفر چیست؟
• نتیجه‌گیری

IQF چیست؟

غذاها و محصولات دریایی به عنوان بخش مهمی از رژیم غذایی انسان‌ها با ارزش‌های مختلف مانند پروتئین‌ها، چربی‌های با ارزش، و رطوبت غنی می‌باشند. این مواد غذایی ارزشمند به خاطر حساسیت خود نسبت به فساد و زمان محدودی که برای مصرف آنها در دسترس است، نیاز به روش‌های حفظ تازگی دارند. یکی از مهم‌ترین روش‌های حفظ تازگی این محصولات، انجماد سریع یا تکنیک IQF می‌باشد.

IQF یا Individual Quick Freezing یکی از فناوری‌های پرکاربرد در صنعت تولید مواد غذایی است که به صورت گسترده در تولید میوه‌ها، سبزیجات، میگو، مرغ، و محصولات دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری به تازگی توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. زیرا امکان حفظ کیفیت و ارزش غذایی مواد غذایی را تضمین می‌کند. در این مقاله، به بررسی اصول و کاربردهای تکنیک IQF خواهیم پرداخت.

تکنیک IQF

در این تکنیک، مواد غذایی به صورت انفرادی و بدون تماس مستقیم با یکدیگر یخ زده می‌شوند. عملیات یخ‌زدایی سریع به این معناست که مواد غذایی به سرعت و در زمان بسیار کمی یخ می‌گیرند. به‌طوری که بلورهای یخ به صورت تجزیه‌ناپذیر در ساختار ماده غذایی تشکیل می‌دهند. این فرآیند اجازه می‌دهد تا مواد غذایی خود را حفظ کرده و از از دست دادن کیفیت و ویژگی‌های آنها جلوگیری کنیم.

کاربردهای IQF

این تکنیک به عنوان یکی از روش‌های معتبر نگهداری و فراوری مواد غذایی در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. تکنیک یخ‌زدایی فردی (IQF) در صنعت مواد غذایی بسیار متنوع و گسترده است و در تولید و نگهداری انواع مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر، به برخی از کاربردهای اصلی تکنیک IQF در صنعت مواد غذایی اشاره می‌شود:

1) میوه‌ها و سبزیجات

یکی از کاربردهای اصلی IQF در میوه‌ها و سبزیجات است. میوه‌ها مانند توت فرنگی، موز، توت، و میوه‌های گرمسیری همچون آناناس و سبزیجات مختلف می‌توانند به صورت منفرد یخ‌زده شده و برای تهیه دسرها، آبمیوه‌ها، و فرآورده‌های میوه‌ای مورد استفاده قرار گیرند.

2) محصولات دریایی

محصولات دریایی از جمله ماهی، میگو، میان‌وعده‌های ماهی، و کلماری‌ها می‌توانند با استفاده از تکنیک IQF یخ‌زده شده و برای بازارهایی که نیاز به محصولات تازه و یخ‌زده دارند، مناسب باشند.

3) مرغ و گوشت

این تکنیک همچنین برای مرغ و گوشت مانند گوشت مرغ، سینه مرغ، دسته‌های مختلف گوشت گوسفند و گوساله کاربرد دارد. این محصولات یخ‌زده شده و به عنوان مواد اصلی یا مواد افزودنی در غذاها و پروتئین‌های فرآوری شده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

4) نان و محصولات پخت‌شده

IQF همچنین در تولید نان محصولات پخت‌شده مانند پیتزا، ساندویچ‌ها و محصولات دیگر با کیفیت و طعم تازه استفاده می‌شود.

5) خرما و میوه‌های خشک

تکنیک IQF برای خرما و میوه‌های خشک نیز مفید است. این محصولات به صورت یخ‌زده به بازار عرضه می‌شوند و دارای ماندگاری بالا و طعم بهتری هستند.

6) غذاهای آماده

این تکنیک برای تولید غذاهای آماده مانند غذاهای فرآوری شده، پیتزا، لازانیا و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصولات از طریق یخ‌زدایی سریع و درجه‌بندی مواد غذایی تهیه می‌شوند.

در کل، تکنیک (IQF) به عنوان یک روش موثر در حفظ کیفیت مواد غذایی و افزایش ماندگاری آنها در صنعت مواد غذایی بسیار مهم است. این روش به تولید کالاهای مواد غذایی با کیفیت تازه و استفاده بهینه از منابع کمک می‌کند.

مزایا و معایب تکنیک IQF

مزایا و معایب تکنیک IQF (Individual Quick Freezing) در فرآیند یخ‌زدایی مواد غذایی به شرح زیر هستند:

مزایای IQF

1. حفظ کیفیت و ویژگی‌های مواد غذایی: یکی از مزایای بزرگ تکنیک IQF این است که مواد غذایی به صورت انفرادی و به سرعت یخ می‌زنند. این فرآیند به حفظ طعم، بافت، و ویژگی‌های ظاهری مواد غذایی کمک می‌کند. به عبارت دیگر، میوه‌ها و سبزیجات همچنان به نظر تازه و تازه‌تر از پیش می‌آیند.
2. افزایش ماندگاری: فرآیند یخ‌زدایی سریع به مواد غذایی امکان می‌دهد تا برای مدت طولانی‌تری ذخیره شوند. این امر می‌تواند هزینه‌های نگهداری و حمل و نقل را کاهش دهد.
3. امکان جداگانه بسته‌بندی: با تکنیک IQF، مواد غذایی به صورت انفرادی یخ‌زده می‌شوند. این به تولید کالاهای با اندازه و کمیت مختلف و بسته‌بندی جداگانه امکان می‌دهد. این امر می‌تواند در مدیریت موجودی و مصرف مصرف‌کنندگان مفید باشد.
4. کاهش ضایعات: با تکنیک IQF، غذاها به صورت انفرادی یخ می‌زنند و به راحتی قابل استفاده در تولید غذاهای آماده می‌شوند. این امر باعث می‌شود که ضایعات کمتری در فرآیند تولید رخ دهد.

معایب IQF

1. نیاز به تجهیزات پیچیده و هزینه‌بر: برای اجرای تکنیک IQF نیاز به تجهیزات خاصی مانند تنظیم‌کننده‌های دما و فشار و تجهیزات یخ‌زدایی خاصی دارید. این تجهیزات می‌توانند هزینه‌بر باشند.
2. مصرف انرژی بالا: برای ایجاد یخ‌زدایی سریع، نیاز به مصرف انرژی بالا است. این مصرف انرژی ممکن است به مسائل محیط زیستی نیز اثر بگذارد.
3. نیاز به مراقبت دقیق و کنترل فرآیند: برای دستیابی به نتایج بهتر و حفظ کیفیت، نیاز به کنترل دقیق و مراقبت از فرآیند IQF است. این ممکن است نیاز به مهارت‌ها و نظارت مداوم داشته باشد.

با این وجود، تکنیک IQF به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های نگهداری کیفیت مواد غذایی در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد و مزایاي بزرگی برای این صنعت ایجاد می‌کند.

تفاوت IQF با سردخانه های زیر صفر چیست؟

تکنیک انجماد سریع یا IQF و سردخانه‌های زیر صفر (Frozen Storage) دو روش متفاوت برای نگهداری و پردازش مواد غذایی با دمای پایین هستند. این دو تکنولوژی از لحاظ عملکرد و کاربردهای خود تفاوت‌های مهمی دارند:

1) درجه حرارت نگهداری

1. • IQF: در روش آی کیو اف، مواد غذایی با سرعت بسیار بالا و به صورت فردی یخ‌زده می‌شوند. دمای این مواد به سرعت از دمای اتاق به دمای یخ‌زده کاهش پیدا می‌کند و به دمای حدودی منفی 20 درجه سانتی‌گراد یخ‌زده می‌شوند.
   • سردخانه زیر صفر: در سردخانه‌های زیر صفر، مواد غذایی در دماهای منفی (معمولاً در حدود 18- درجه سانتی‌گراد) نگهداری می‌شوند. این دماها بسیار پایدارتر از دمای یخ‌زدایی فردی هستند و برای ماندگاری بلندمدت مواد غذایی استفاده می‌شوند.

2) سرعت پردازش

1. • IQF: در روش آی کیو اف، به مواد غذایی اجازه می‌دهد به صورت سریع یخ‌زده شوند و هر قطعه مواد به صورت جداگانه پردازش می‌شود. این سرعت بالا در پردازش به معنای حفظ کیفیت و ویژگی‌های مواد غذایی است.
   • سردخانه زیر صفر: سردخانه‌های زیر صفر معمولاً برای نگهداری مواد غذایی به مدت طولانی مدت (ماه‌ها یا حتی سال‌ها) استفاده می‌شوند. اینجا مواد غذایی در دمای یکنواختی نگهداری می‌شوند و پس از بسته‌بندی نیاز به تعویض دما ندارند.

3) کاربردهای اصلی

1. • IQF:  بیشتر برای مواد غذایی فرآوری شده به صورت جزئی مانند میوه و سبزیجات تازه، ماهی و گوشت مرغ مناسب است. این روش به مواد غذایی امکان حفظ طعم و بافت تازگی می‌دهد.
   • سردخانه زیر صفر: سردخانه‌های زیر صفر عمدتاً برای نگهداری مواد غذایی جامد و فرآورده‌های مواد غذایی بزرگتر مانند میوه و سبزیجات تازه، گوشت و ماهی مناسب هستند. این روش برای مواد غذایی با مدت نگهداری بلندمدت ویژگی‌های طعم و بافت کمتر مهم است.

در نتیجه، IQF و سردخانه‌های زیر صفر هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. بسته به نوع مواد غذایی و نیازهای نگهداری و پردازش می‌توانید از یکی یا هر دوی این روش‌ها استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

انجماد سریع یا IQF یکی از بهترین روش‌های حفظ تازگی و کیفیت محصولات غذایی است. این روش به انتقال موثر، حفظ ارزش غذایی، و امکان بسته‌بندی محصولات با اشکال و اندازه‌های مختلف کمک می‌کند. انجماد سریع به عنوان یک فرآیند حیاتی در صنعت تولید مواد غذایی شناخته می‌شود. این فناوری توانسته است تا حفظ کیفیت و ارزش مواد غذایی را تضمین کند و به صنایع مختلفی از جمله صنعت میوه و سبزیجات، دریایی، و گوشت کمک کند. با توجه به مزایا و معایب خود، IQF به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در فرآیندهای تولیدی مواد غذایی در سراسر جهان محسوب می‌شود. انتخاب روش انجماد به توجه به نیازها و شرایط خاص پروژه مهم است و ممکن است بسته به محصول و هدف، یکی از روش‌های مذکور برای انجماد IQF مناسب‌تر باشد.

انجماد سریع (IQF) چیست؟

انجماد سریع یا IQF یک روش انجماد محصولات غذایی است که در آن هر محصول به صورت جداگانه و به سرعت فریز می‌شود. در این روش، محصولات از نظر فیزیکی و شکلی تمیز و تفکیک می‌شوند. سپس به صورت فردی در فریزرهای خاص IQF قرار می‌گیرند. از آنجا که هر محصول به صورت جداگانه منجمد می‌شود، امکان یخ‌زدایی و استفاده از مقدار دلخواه از محصول بسیار ساده‌تر می‌شود.